مونس تابان رو 
ارتباط موفق و موثر، یکی از مهم ترین مهارت‌هایی است که هر فردی در زندگی به آن نیاز دارد. صحبت کردن و گفتگو با دیگران، جزء جدایی‌ناپذیر زندگی روزمره ما است. اما گاهی اوقات، بدون آنکه خودمان متوجه باشیم، اشتباهات رایجی را در مکالمات خود مرتکب می‌شویم که می‌توانند مانع از برقراری ارتباط موثر با طرف مقابل شوند.
همه ما دوست داریم گفتگوهای سازنده و لذت بخشی داشته باشیم، اما گاهی ندانسته کارهایی انجام می‌دهیم که دیگران را از ادامه بحث با ما منصرف می‌کند. آگاهی از این اشتباهات، اولین قدم برای اصلاح آن‌هاست. در این مقاله، ۵ اشتباه رایج در مکالمه را با هم مرور می‌کنیم که بهتر است آن‌ها را همین حالا کنار بگذاریم پس با آکادمی علم و مسکن همراه باشید!
۱. عدم گوش دادن فعال به طرف مقابل
یکی از مهم‌ترین اشتباهات رایج در مکالمه، عدم گوش دادن فعال به سخنان طرف مقابل است. گاهی آنقدر مشتاق صحبت کردن هستیم که وقتی نوبت هم‌صحبت‌مان می‌شود، به جای گوش دادن به حرف‌هایش، در ذهن خود مشغول آماده کردن جواب هستیم. این کار باعث می‌شود که بخش مهمی از صحبت‌های طرف مقابل را از دست بدهیم.
برای ارتباط موفق، لازم است که با تمام وجود به سخنان دیگری گوش دهیم. با تکان دادن سر، حالت چهره و بدن خود، به او نشان دهیم که به گفته‌هایش اهمیت می‌دهیم و دقت می‌کنیم. بهتر است وسط حرف کسی نپریم و اجازه دهیم جملاتش را کامل کند. سوالات مرتبط بپرسیم و خلاصه‌ای از صحبت‌هایش را با جملات خودمان بازگو کنیم تا مطمئن شویم منظورش را درست متوجه شده‌ایم.
گوش دادن فعال، نشان‌دهنده احترام ما به طرف مقابل است و به او کمک می‌کند احساس کند که حرف‌هایش برای ما اهمیت دارد. این کار به ایجاد فضای مثبت در مکالمه، کمک شایانی می‌کند.
۲. صحبت بیش از حد در مورد خود
یکی دیگر از اشتباهات رایج در مکالمه که می‌تواند مانع از برقراری ارتباط موفق و موثر شود، صحبت کردن بیش از اندازه در مورد خودمان است. وقتی تمام مدت گفتگو را صرف تعریف کردن از تجربیات، موفقیت‌ها و علایق شخصی خود کنیم، طرف مقابل احساس می‌کند که مکالمه، حالت یک‌طرفه به خود گرفته است.
صحبت کردن در مورد خودمان، بخشی طبیعی از معاشرت و ارتباط با دیگران است، اما نباید آن را به افراط برسانیم. اگر می‌خواهیم ارتباطی دوطرفه و سازنده داشته باشیم، لازم است به طرف مقابل هم فرصت دهیم تا در مورد خودش صحبت کند. از او سوال بپرسیم، به علایق و دیدگاه‌هایش علاقه نشان دهیم و زمینه را برای مشارکت او در گفتگو فراهم کنیم.
خودشیفتگی و خودمحوری در کلام، حتی اگر عمدی هم نباشد، دیگران را از ادامه بحث با ما دلسرد می‌کند. پس بهتر است تعادل را در صحبت‌های خود رعایت کنیم، با فروتنی از تجربیات‌مان بگوییم و ارتباطی دوسویه با هم‌صحبت‌مان برقرار کنیم. به خاطر داشته باشیم که گفتگوی موفق، نیازمند مشارکت و توجه هر دو طرف است.
۳. پرش موضوع و عدم تمرکز روی بحث اصلی
گاهی در گرماگرم گفتگو، بدون آنکه متوجه باشیم، از موضوع اصلی بحث فاصله می‌گیریم و وارد حاشیه‌ها می‌شویم. یا آنقدر مشتاق هستیم چیزی را بگوییم که وسط صحبت طرف مقابل می‌پریم و بحث را عوض می‌کنیم. این کار می‌تواند چالشی جدی در برقراری ارتباط موثر ایجاد کند.
اگر می‌خواهیم مکالمه، مفید و سازنده پیش برود، بایدتمرکز خود را روی موضوع اصلی گفتگو حفظ کنیم. اگر لازم است، یادداشت‌برداری کنیم یا نکات کلیدی را در ذهن مرور کنیم تا خط سیر بحث را گم نکنیم. تا جایی که ممکن است، از وارد کردن موضوعات نامربوط پرهیز کنیم تا ارتباط، منسجم و هدفمند پیش برود.
البته این‌طور هم نیست که بحث، باید همیشه خطی و سخت باشد و نتوانیم آزادانه سیر کنیم. اتفاقاً وجود کمی انعطاف و عدم رسمیت، می‌تواند فضا را صمیمی‌تر کند. اما اگر مدام موضوع را عوض کنیم یا حرف دیگری را قطع کنیم، برقراری ارتباط برای هر دو طرف، سخت و کسل‌کننده می‌شود.
۴. قضاوت کردن و ارائه نظرات شخصی
یکی از آفت‌های مکالمه که می‌تواند به ارتباط موفق و موثر آسیب بزند، قضاوت کردن و ارائه نظرات شخصی است. وقتی به جای گوش دادن به سخنان طرف مقابل، شروع به نقد و قضاوت می‌کنیم، عملاً فرآیند گفتگوی سازنده را با چالش مواجه می‌کنیم.
داشتن نظر متفاوت، اشکالی ندارد و حتی می‌تواند باعث پربارتر شدن بحث هم بشود. اما مهم این است که چطور نظرمان را مطرح می‌کنیم. اگر با لحنی سرزنش‌آمیز یا از بالا به پایین صحبت کردن را شروع کنیم، کسی دلش نمی‌خواهد به معاشرت و هم‌صحبتی با ما ادامه دهد.
بهتر است به جای قضاوت، کمی تأمل کنیم و تلاش کنیم دیدگاه طرف مقابل را بفهمیم. حتی اگر موافق نیستیم، می‌توانیم با احترام نظر خودمان را هم بیان کنیم بدون آنکه گفتگو را به بحث و جدل تبدیل کنیم.
فراموش نکنیم که هدف از مکالمه، دعوا و کل‌کل نیست. می‌خواهیم با دیگران ارتباط برقرار کنیم، نظراتشان را بشنویم و در عین اختلاف سلیقه، به شخصیت و عقایدشان احترام بگذاریم. با چنین رویکردی، فضای گفتگو مثبت و سازنده می‌ماند و زمینه برای تبادل موثر افکار فراهم می‌شود.
۵. تلاش برای اثبات برتری خود
گاهی در جریان مکالمه، بدون آنکه متوجه باشیم، وسوسه می‌شویم خودمان را برتر از دیگری نشان دهیم. تلاش می‌کنیم طرف مقابل را تحت تأثیر دانش و توانایی‌هایمان قرار دهیم و ثابت کنیم که حق با ماست. شاید از این کار، حس موقتی رضایت به دست آوریم، اما در بلندمدت، به کیفیت ارتباطمان آسیب می‌زنیم.
مکالمه جایی برای رقابت و برتری‌طلبی نیست. به جای اثبات خودمان، بهتر است به دنبال ایجاد درک متقابل و همدلی باشیم. اگر طرف مقابل احساس کند، تلاش داریم به هر قیمتی حرف خودمان را به کرسی بنشانیم، دلسرد می‌شود و دیگر رغبتی به ادامه صحبت کردن با ما نخواهد داشت.
البته نشان دادن دانش و مهارت‌هایمان اشکالی ندارد و گاهی هم لازم است. اما شیوه بیان و لحن کلام در اینجا اهمیت زیادی دارد. اگر با فروتنی و احترام صحبت کنیم، بدون آنکه بخواهیم خود را به دیگری تحمیل کنیم، نتیجه بهتری می‌گیریم.
پس به جای آنکه دائم به دنبال اثبات خود باشیم، به فکر درک و ارتباط متقابل باشیم. زمینه را برای گفتگویی سالم و سازنده فراهم کنیم که در آن هر دو طرف حس خوبی داشته باشند. با چنین نگرشی، راه را برای برقراری ارتباط موفق و موثر با دیگران هموار می‌کنیم.
در نهایت
در این مقاله، ۵ اشتباه رایج در مکالمه را با هم مرور کردیم که می‌توانند مانع از برقراری ارتباط موفق و موثر شوند. از عدم گوش دادن فعال گرفته تا صحبت کردن بیش از حد در مورد خود، پرش موضوع، قضاوت کردن دیگران و تلاش برای اثبات برتری خویش، همگی آفت‌هایی هستند که باید مراقب باشیم در دام آن‌ها نیفتیم.
اما خبر خوب این است که با آگاهی و تمرین، می‌توانیم این عادت‌های نادرست را کنار بگذاریم و مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود ببخشیم. کافی است در هر مکالمه، تمرکز خود را بر درک متقابل و احترام به طرف مقابل بگذاریم. با گوش دادن فعال، صحبت کردن متعادل در مورد خود، پرهیز از قضاوت و حفظ تمرکز بر موضوع اصلی می‌توانیم گفتگوهای سازنده و لذت‌بخشی را تجربه کنیم.
به خاطر داشته باشیم که هدف نهایی ما از معاشرت و هم‌صحبتی با دیگران، برقراری ارتباط موثر و درک متقابل است. پس تلاش کنیم با حساسیت و ظرافت عمل کنیم و از اشتباهاتی که مانع رسیدن به این هدف می‌شوند، اجتناب کنیم.
